ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਵਾਰਾਣਸੀ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੱਜ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਤੋਂ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਅਦਾਲਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਪੰਜ ਹਿੰਦੂ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਟ੍ਰਾਇਲ ਕੋਰਟ ਦੇ 1936 ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵਕੀਲਾਂ ਨੇ SC ਸਾਹਮਣੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਹੇਠਲੀ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਉਸ ਬਿਆਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨੇ 1936 ਦੇ ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਕੇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਕਫ਼ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਵਾਰਾਣਸੀ ਦੀ ਅੰਜੁਮਨ ਇਨਾਜ਼ਾਨੀਆ ਮਸਜਿਦ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ‘ਚ ਦਾਇਰ ਹਲਫਨਾਮੇ ‘ਚ ਮੁਕੱਦਮੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਕੀਲ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਨ ਰਾਹੀਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਸਟੈਂਡ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਮੰਦਰ ਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕਦੇ ਵੀ ਵਕਫ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਸ ‘ਤੇ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।

ਮੁਦਈਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ 1669 ਨੂੰ ਵਾਰਾਣਸੀ ਦੇ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰ (ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ) ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਢਾਹੁਣ ਦਾ ਫ਼ਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰਿਕਾਰਡ ‘ਤੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਕਿਸੇ ਸ਼ਾਸਕ ਨੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਵਕਫ਼ ਬਣਾਉਣ ਜਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜਾਂ ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਦਾ ਕੋਈ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਮੰਦਰ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਮਸਜਿਦ ਕਿਵੇਂ ਹੈ?

ਹਿੰਦੂ ਪੱਖ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ‘ਵਕਫ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਹੀ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਕਫ਼ ਨੂੰ ਜਾਇਦਾਦ ‘ਤੇ ਅਸਲ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਾਸਕ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ‘ਤੇ ਮੰਦਰ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਉਸਾਰੀ ਨੂੰ ਮਸਜਿਦ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।

ਵਕਫ਼ ਕੀ ਹੈ?

ਮੁਸਲਿਮ ਮਾਹਿਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵਕਫ਼ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਕੰਮ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਦਾਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਇਸਲਾਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵਕਫ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰੇ, ਕਬਰਸਤਾਨ, ਮਸਜਿਦਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਦਾਰੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।